Վրաստանի ադրբեջանցիները հինգերորդ տարին է, ինչ պահանջում են իրենց ազգանուններից ռուսական վերջավորությունների հեռացումը։

Ամեն ինչ սկսվեց 2020 թվականին «Վերադարձրեք ինձ ազգանունս» արշավով։ «Սալամ» հարթակը դեռևս կարծում էր, որ ադրբեջանական ազգանունները, ինչպիսիք են Մամեդովը, Ալիևը, Գաջիևը, Սուլեյմանովը և այլն, ավարտվում են ռուսական ազգանուններին բնորոշ վերջավորություններով, մինչդեռ ադրբեջանական ազգանուններն ունեն բոլորովին այլ վերջավորություններ։

Առաջին փուլ՝ առցանց արշավ և անունների փոփոխություն սոցիալական ցանցերում

2020 թվականին «Սալամ»  հարթակի  ակտիվիստները արշավի շրջանակներում կամայականորեն փոխեցին իրենց ազգանունների վերջավորությունները և սկսեցին դրանք օգտագործել նոր ձևով սոցիալական ցանցերում։ Դա խորհրդանշական բողոքի ակցիա էր և ինքնաճանաչման հանրային դրսևորում։

Երկրորդ փուլ՝ ստորագրահավաք և խորհրդարանական նախաձեռնություն

2021 թվականին արշավը տեղափոխվեց նոր փուլ։ Ակտիվիստները սկսեցին ստորագրություններ հավաքել՝ հարցը խորհրդարանում պաշտոնապես քննարկելու համար: Թբիլիսիում, մետրոյի կայարանների մոտ և Վրաստանի տարբեր մունիցիպալիտետներում նրանք 45 օրվա ընթացքում հավաքեցին 27,000 ստորագրություն: Սա նախաձեռնությանը հանրային ներգրավվածության բարձր մակարդակի հստակ հաստատում էր։ 


Հուլիսին էթնիկ ազերի քաղաքացիների նախաձեռնող խումբը խորհրդարանին ներկայացրեց օրենքի նախագիծ, որը նախատեսված էր ազգանունների փոփոխության գործընթացը սկսելու համար: Սեպտեմբերի 27-ին օրենքի նախագիծը գրանցվեց խորհրդարանի բյուրոյում, սակայն ընթացակարգային հարցերի հանձնաժողովը հայտարարեց, որ ստորագրությունների քանակը բավարար չէ և հրաժարվեց գրանցել նախաձեռնությունը։

Իրավական պայքար և դատական ​​գործընթաց

«Սալամի» հարթակը դատարանում բողոքարկում է խորհրդարանի մերժումը: Հայցը ներկայացվել է Թբիլիսիի քաղաքային դատարան՝ Սոցիալական արդարադատության կենտրոնի օգնությամբ: Կենտրոնի տվյալներով՝ խորհրդարանական բյուրոն որոշումը կայացրել է առանց հարցի էական ուսումնասիրության և պատշաճ կերպով չի հաշվի առել դրա սոցիալական և ինքնության նշանակությունը։

Առաջին դատական ​​նիստը տեղի է ունեցել 2022 թվականին: Վեճը դեռևս շարունակվում է։

2025 թվականի սահմանադրական վերանայումը՝ պատմական գործընթաց

Լսումները Վրաստանի Սահմանադրական դատարանում սկսվել են 2025 թվականի հունիսի 4-ին և շարունակվում են մինչև հունիսի 5-ը: «Սալամի» հարթակը վերոնշյալ գործընթացը համարում է պատմական նշանակության իրադարձություն, քանի որ սա առաջին դեպքն է, երբ էթնիկ ադրբեջանական համայնքի հարցը քննարկվում է այս մասշտաբով Սահմանադրական դատարանում:

Յոթ հայցվորներ, այդ թվում՝ ակտիվիստներ Այթաջ Խալիլովան, Ռամիդա Սարիևան, Բանիամին Կասիմովը, Ռաբիլ Իսմայիլին, Այհան Հասանլին և ուրիշներ, վիճարկում են այն իրավական նորմը, որը թույլ է տալիս ազգանունը փոխել միայն սահմանափակ դեպքերում: Նրանք պնդում են, որ դա խախտում է անձի սահմանադրությամբ երաշխավորված ինքնաճանաչման իրավունքը:

Այհան Հասանլին նշում է

«Այս հարցը շատերի, այդ թվում՝ դատավորների կողմից կարող է ընկալվել որպես ևս մեկ սահմանադրական վեճ: Սակայն, իրականում, սա Վրաստանի ժամանակակից պատմության ամենակարևոր իրադարձություններից մեկն է: «Վերադարձրեք ինձ ազգանունս» նախաձեռնությունը դեռուսիֆիկացիայի ճանապարհին ամենակարևոր փուլերից մեկն է»:

Խնդրանք

Հայցվորները պահանջում են, որ Վրաստանի Սահմանադրության 15-րդ հոդվածի հիման վրա «Քաղաքացիական ակտերի մասին» Վրաստանի օրենքի 64-րդ հոդվածի այն մասը, որը սահմանափակում է ազգանվան փոփոխությունը, երբ անձը ամուր անձնական կապ ունի ընտրված ազգանվան հետ, ճանաչվի հակասահմանադրական։

Գործը քննվում է Սահմանադրական դատարանի առաջին կոլեգիայի կողմից, և նիստերը տեղի են ունենում Բաթումի քաղաքում։



"Ռադիո Մառնեուլի"
Թարգմ․  ՝  Մարգարիտա Միսկարյան