Siyasi subyektlərin etnik azlıqların məsələləri ilə bağlı baxışları
26 oktyabr seçkilərinə az vaxt qalır. Oqtay Kazımov, Aqil Mustafayev və Ceyhun Muhəmmədəli müxalifət partiyalarından Parlament siyahısının üzvləridirlər. Bu adamları etnik azlıq nümayəndəliyi üçün potensial səs olaraq düşünə bilərik.

Etnik azlıqların məskunlaşdığı bələdiyyədə problemlər çoxdur. Bir sıra araşdırmalar bunu sübut edir. Nümunə olaraq, Gürcüstanda etnik azlıqların hüquqi statusunu tənqidi qiymətləndirən Avropa Şurasının Milli Azlıqların Müdafiəsi üzrə Avropa
Çərçivə Konvensiyasının (2019-2023) Məşvərət Komitəsinin dərc olunmuş hesabatına istinad edə bilərik. Həmçinin, azlıqların mədəniyyətinin və dillərinin qorunması və təbliği, mədəniyyətlərarası dialoq, inteqrasiya, dövlət orqanları ilə münasibətlərdə azlıqların dillərindən istifadə, təhsilə bərabər əlçatanlıq, sosial, iqtisadi həyatda iştirakı da problemdir.

Bütün bunlara baxmayaraq, siyasi partiyalarda etnik azlıqlarla bağlı məsələyə hələ də səthi baxıldığı hiss olunur.

Seçki kompası haqqında (İzah: Seçki kompası vətəndaşların siyasi partiyaların proqramları haqqında məlumat əldə etmələri və seçicilərə hansı partiyanın öz fikirlərinə daha yaxın olduğunu öyrənmələrinə kömək etmək məqsədi ilə yaradılmışdır.) dərc edilmiş məlumata görə, altı siyasi birlik etnik azlıqların yaşadığı ərazinin sakinlərinin azlıqların dillərində dövlət xidmətlərini ala bilməsi ilə razılaşmırlar.

Onların arasında “Axali” (Dəyişiklik naminə Koalisiya) partiyası da var. Partiya daha sonra yazı dərc edərək, dövlət xidmətlərinin əlçatanlığını artırmaq etnik cəhətdən dominant olmayan qrupların sıx məskunlaşdığı bələdiyyələrin yerli və mərkəzi qurumlarında müvəqqəti (problem həll olunana qədər) tərcüməçi vəzifəsinin tətbiqini tam dəstəklədiyini yazıb.

Seçki kompasına yerləşdirilmiş və partiyaların cavablandırdığı başqa bir sual belədir: “Məktəbdə pravoslav xristianlığın tədrisi məcburi olmalıdır” – beş siyasi birlik bu fikrə müsbət cavab verib. Onların arasında Lelo məsələyə üstünlük verib. Mövzu ictimaiyyətin bir qismi tərəfindən tənqidi qiymətləndirildikdən sonra Lelo qeyd olunan məsələ ilə bağlı fikrini dəyişib və eyni zamanda, Lelonun bu baxışının digər partiya üzvlərinə məlum olmadığı təəssüratı da yaranırdı.

Lelonun seçki siyahısında iyirmi ikinci yerdə olan Marneulili Aqil Mustafayev bizə cavabında texniki səhv olduğunu bildirdi və qeyd etdi ki, partiya din tarixinin məktəblilərin özünüinkişafı üçün vacib olduğunu və bütün əsas dinlərin tarixinin buraya daxil olunmasını hesab edir.

Seçkilərdə iştirak edən siyasi qurumlardan etnik azlıqlar istiqamətində baxışlarının necə olduğunu soruşmaq qərarına gəldik. Seçimi Marneulidə qərargahı olan partiyalarda dayandırdıq. Zənglərimizə, mesajlara cavab verməyən iqtidar komandasının deputat siyahısında 26-cı yerdə qərarlaşan Zaur Darğallı ilə müsahibə yaza bilmədik.

Zaur Darğallı

“Gürcü Arzusu”-nun yerli nümayəndəsi Zaur Darğallının etnik azlıqlar istiqamətində hansı baxışları var? Əslində o, icmadakı problemləri yaxşı başa düşməlidir. Onun partiyasının prizmasından baxsaq, seçki kompası ilə bağlı verilən cavablara görə, “Gürcü Arzusu” məktəblərdə pravoslav xristianlığın öyrədilməsi və azlıqların məskunlaşdığı ərazinin sakinlərinə azlıqların dillərində dövlət xidmətlərinin göstərilməməsi öhdəliyini dəstəkləyir.

Oqtay Kazımov “Dəyişikliklər naminə Koalisiya”-nın Parlament siyahısında 10-cu yeri tutur (Qvaramiya, Melia, Qirçi, Droa). Seçki kampaniyasında iştirak edən qurum dil baryerini etnik azlıqlar üçün əsas problemlərdən biri kimi müəyyən edir. İnsanların dövlət qurumları ilə ünsiyyət qurmasını məhdudlaşdıran maneə. O, hesab edir ki, agentliklərdə tərcüməçi xidməti olmalıdır ki, bu da insanlara bir neçə istiqamətdə kömək edəcək:

“İnteqrasiya çətin və mürəkkəb məsələdir, onu ardıcıl siyasətlə bir neçə ildən sonra həll etmək olar. İnteqrasiyaya mane olan ilk şey əhalinin ümumən məlumatlandırılmamasıdır. Onlar dövlət xidmətlərini ana dilində ala bilmirlər ki, bu da dilin tədrisi probleminə gətirib çıxarır. Dövlət etiraf edir ki, gürcü dilini öyrədə bilmir, ona görə də “1+4” proqramı var, bu proqram çərçivəsində öz vətəndaşlarından dilin tədrisinə görə ildə 2250 lari alır ki, bu da yolverilməzdir. Dili bağçada, heç məktəbdə də öyrədə bilmirsənsə, öz vətəndaşından dili öyrətmək üçün bu qədər pul götürməməlisən. Seçicilərə söz veririk ki, 1+4 proqramı üzrə gürcü dili tədrisi kursu pulsuz olacaq. Fiziki imkanları məhdud şəxslər istiqamətində xeyli problemlər var, çünki dil problemi və məlumatsızlıq ucbatından dövlət xidmətləri barədə vaxtında məlumat ala bilmirlər. Ona görə də yenə ərizə yazmağa qayıdırıq. Onlar tələb edirlər ki, ərizə gürcü dilində olsun, bunu hər kəs edə bilmir, ona görə də biz tələb edirik ki, dövlət xidmətləri insanların öz dilində də əlçatan olsun. Xüsusilə, mən tərcüməçinin mövqeyini nəzərdə tuturam ki, o, həm yerli, həm də mərkəzi səviyyədə mövcud olmalıdır. Vətəndaşın yazdığı ərizə gürcü dilinə və cavab həmin vətəndaşın dilinə tərcümə olunmalıdır və ünsiyyət baş tutacaq. Sənin gürcü dilini müvafiq şəkildə öyrədə bilmədiyin şəraitdə bunun mütləq gürcü dilində olmasını tələb edirsənsə, təbii ki, dil bilməməyiniz maneə olmamalıdır”, – Oqtay Kazımov bildirir.

Dəyişikliklər naminə Koalisiyanın nümayəndəsi onu da bildirir ki, seçki kampaniyası çərçivəsində bir çox kəndlərə gedir, insanların ehtiyacları ilə yaxından tanış olur, əsas və ümumi problemlərdən biri kimi işsizliyi qeyd edir.

Marneulili Aqil Mustafayev “Güclü Gürcüstan” partiyasının siyahısında 22-ci yeri tutur. Namizədin əsas baxışı inteqrasiya siyasəti ilə bağlıdır. Onun fikrincə, siyasət hələ də birtərəflidir.

“Etnik azlıqlara gəlincə, biz illərdir, inteqrasiya problemimiz olduğunu görürük. Bir neçə ildir ki, proqramlar fəaliyyət göstərsə də, müxtəlif addımlar atılıb, amma təəssüf ki, bu proses yaxşı getmir. Dövlət inteqrasiyanın baş tutması üçün formal olaraq işlər görür. Fikrimcə, inteqrasiya birtərəfli deyil, ikitərəfli olmalıdır, bu bizim gördüyümüz prosesdir. Hər iki tərəf bir-birinin mədəniyyətini və tarixini bilməlidir. Proqramımız çərçivəsində dövlət dili hər yaşda olan insanlar üçün əlçatan olmalıdır, belə olmasa, inteqrasiyaya nail ola bilməyəcəyik. Biz bu ölkənin övladlarıyıq və dövlət bizə deyir ki, biz pul verməliyik. Dünyanın heç bir yerində bu baş vermir. Avropadakı mühacirlər belə dövlət dilini öyrənmək üçün pul ödəmirlər. Bizim proqramda yazılıb ki, ümumiyyətlə pulsuz olacaq. Hamımız bilirik ki, etnik azlıqların yaşadığı yerdə heç də hamı dövlət dilini bilmir, ərizə yaza bilmir, problemləri həll edə bilmir. Fikrimizcə, etnik azlıqların yaşadığı bütün bələdiyyələrdə bələdiyyə xidmətləri onların dilində olmalıdır”.

Vahid Milli Hərəkatın seçki siyahısında 34-cü yerdə olan Marneulili Ceyhun Muhəmmədəlinin etnik azlıqlarla bağlı öz baxışı var. Ceyhunun sözlərinə görə, etnik azlıqlarla bağlı əsas baxış onların siyasi və sosial həyata daxil edilməsi və stereotip yanaşmaların aradan qaldırılmasıdır.

“Ümumilikdə Gürcüstanda qadınların hüquqları ilə bağlı vəziyyəti bilirik. Bu baxımdan etnik azlıqlarda bu problem ikiqat və dörd dəfə kəskin ola bilər. Burada qismən dil maneəsi, stereotiplər var. Bir səbəbdən irəli gələrək, dövlət baxışından baş vermir və sistemdən asılıdır. Hətta ailələrin özlərində də problem var ki, guya qızla siyasət hardasa utancvericidir. Bir münasibət var, get, oxu, diş həkimi ol. Siyasətlə bağlı stereotiplər var ki, onu sistemin özü yaradır və ictimai-siyasi məkanda qadınların səsini boğur. Açıq şəkildə çəkinməyən, heç nədən qorxmayan qadınlarımız barmaqla göstəriləcək saydadır. Məsələn, Samirə Bayramova, Samirə İsmayılova. Lakin bu kifayət deyil. Nə siyasətdə, nə də qərar qəbul edən dairələrdə etnik azərbaycanlıların səsi eşidilmir. Partiyamızın əsas baxışlarından biri odur ki, bu insanlar həmişə ölkənin ehtiyac duyduğu yerdə təmsil olunsunlar. Mən təkcə azərbaycanlılar yaşayan kəndlərə getmirəm, bu partiyanın atdığı yaxşı addımdır və bunu alqışlayıram. Gürcülərlə, azərbaycanlılarla görüşəndə mən həmişə qeyd edirəm ki, azərbaycanlı üçün azərbaycanlı, gürcü üçün gürcü, erməni üçün erməni olmamalıdır, biz hamımız bir-birimiz üçün olmalıyıq, əks halda demokratik dövlət yarana bilməz. Nə Baş nazir yanında etnik azlıq nümayəndəsi var, nə də Prezident Administrasiyasında işləyən var. Onlar hər yerdə təmsil olunmalıdırlar, çünki bu insanlar özlərini ikinci dərəcəli hiss edib, başqa dövlətlərdə təsəlli axtarırlar ki, bu da ölkəmizə ziyan vurur. Davamlı, inkişaf etmiş, güclü, təhlükəsiz ölkə istəyiriksə, dövlət öz vətəndaşlarını mümkün qədər qorumalıdır”.

2024-cü il Parlament seçkiləri fərqli formatda keçiriləcək. Tamamilə proporsional sistem və 5% -lik baryer ilə. Bu deməkdir ki, Parlamentə majoritar qayda ilə daxil olmaq ləğv edilir. Seçicilərin 90%-i səslərini elektron qaydada verməli olacaq.


Bizi Teleqramda izləyin! Yeni xəbərlər anında kanalda! Linkə daxil olub abunə olun!
Bizi WhatsAppda izləyin! Yeni xəbərlər anında kanalda! Linkə daxil olub abunə olun!

Digər maraqlı xəbərlər "Marneuli" radiosunun Facebook səhifəsində.
Bizi "Telegram"da izləyin.
Şahidi olduğunuz hadisələri çəkib bizə göndərin! +995557994415

Print Email
FaceBook Twitter Google