Xarici pasportlara yapışdırılmış şəxsiyyət nömrələri, dövrə
vuran “karusellər”,
dırnaqların işarələnməməsi, bülletenlərin qutulara
doldurulması, yüksək vəzifəli məmurlar tərəfindən məntəqələrə
nəzarət, müşahidəçilərə təzyiqlər, seçkiyə maneçiliklər –
Parlament seçkilərində Marneulidə işləyən müşahidəçilərin və media
nümayəndələrinin qeydə aldıqları pozuntulardır.
Marneuli həmişə seçki xəritəsində qaynar nöqtələrdən biri hesab
olunur, bu ilki seçkilər də istisna deyildi. İqtidar partiyası
burada əvvəlki illərlə müqayisədə aşağı fəallıq
ilə 79,619% səs
toplayıb.
“Mənim səsim”-in nümayəndəsi İrakli Çumburidze seçkiləri müşahidə
etmək üçün Marneulinin Sadaxlı kəndinə gəlib.

Fərqli gözləntiləri olub, amma gördüklərinin onun gözləntilərini
üstələdiyini deyir.
“Mən Marneuli haqqında eşitmişdim ki, seçkilər zamanı
həyəcan var, amma düzünü desəm, gördüyüm reallıq əvvəllər
eşitdiklərimdən qat-qat üstün idi. Mən seçici fəallığının yüksək
olacağını gözləyirdim. Seçkiqabağı dövrdə insanların qorxudulması,
müharibə və sülh plakatları yaxşı işləyirdi, amma yenə də mən
nədənsə inanırdım ki, insanlar bu reallığı görüb, qorxu həlledici
amil olmayacaq və seçkiyə gələcəklər. Mən bu prosesin iştirakçısı
olmaq, insanların səsini qorumaq istəyirdim”.
5 saniyəlik video İrakli Çumburidzeyə məxsusdur və bu 69-cu
məntəqənin ləğvi, bağlanması üçün səbəbinə çevrilib. O, Marneuli
Bələdiyyə Məclisinin sədr müavini Rövşən İsgəndərovun bir neçə
bülleteni seçki qutusuna necə atdığını müşahidə edib.
Rövşən həmin məntəqədə siyasi partiyadan müşahidəçi olub. İrakli
Çumburidze deyir ki, onun ərazidə görünməsi narazılığa səbəb olub,
əvvəldən foto və video çəkmək, 2 metr radiusda qeydiyyatçının
masasına yaxınlaşmaq qadağan edilib.
“Mən əraziyə daxil olan kimi müşahidə etdim ki,
qeydiyyat masasında nə isə baş verir, yəqin ki, karuseldir,
insanlar qrup halında içəri girib sonuncu qeydiyyatçı masasına
gedirlər, çünki əvvəlcədən mənə 2 metr radiusda yaxınlaşmaq qadağan
edilmişdi. Ona görə də bilmək çox çətin idi ki, bu adamlar öz
pasportları ilə, yoxsa başqasının pasportu ilə olublar.
Bülletenlərin çəkilişinə gəlincə, əslində foto rejimi ilə (canlı
funksiya) 5 saniyəlik video çəkdim, yaxşı heç nə olmayacağını
dərhal anladım, hətta bir az da utandım, çünki belə böyük bir
hadisənin şahidi olmamışam, bu mənim ilk təcrübəm idi. Mənə
yaxınlaşdılar, məni dartdışdırdılar və bayıra çıxmağımı istədilər.
Müşahidəçi olduğumu dedim, özü də müşahidəçi olsa da, mənimlə açıq
danışdı. Sakitliyim xoşuna gəlmədi və məni zorla çölə çıxardılar.
Əllərimi qaldırıb dedim ki, məndən nə istəyirsən, müşahidəçiyəm.
Nəhayət məni içəri buraxdılar və ərazidən getməyimi istədilər.
Əşyalarımı götürmək üçün qayıdanda, sədr məni qovdu və rəsmən yazıb
ki, məni foto-video çəkməyə görə qovub. Məni 3-5 dəqiqəyə dartıb
çıxardıqları vaxt polis gəldi. Polis ərazini mühasirəyə alıb, nə
baş verdiyini, necə baş verdiyini soruşdu və məni tək qoyub
getdilər. Ərazidə idim, bir az qorxdum, çünki bu insanlar geri
qayıda bilərdilər. Məni döymədilər, amma demək istəyirəm ki, bunu
edə bilərdilər. Əgər həqiqətən sübutum olduğunu bilsəydilər, yəqin
ki, telefonumu sındırardılar. Bundan sonra məntəqədən çıxıb
getdim”.
Demək olar ki, seçki günü reallıq əvvəlki dövrün nəticəsidir.
“Gürcü Arzusu”-nun nümayəndəsi Zaur Darğallı Marneulidə hakim
partiyanın nümayəndələri ilə birlikdə kənd-kənd gəzib. Çox cəhdlərə
baxmayaraq, “Marneuli” radiosuna görüşlərin heç birini
işıqlandırmaq imkanı verilməyib. Darğallının əhali ilə “isti”
görüşlər keçirdiyini ancaq onun paylaşdığı paylaşımlardan
bilirik.

Materialları müşahidə edən zaman bir çox inzibati resurslardan
istifadə halları qeydə alınıb ki, bunu da müəllimlərin iştirakı ilə
izah etmək olar. Hakim partiya üzvlərinin Marneuli seçiciləri ilə
danışdıqları barədə bir neçə müəllim bizə bildirdi ki, ən çox
müharibə mövzusu vurğulanıb. Əgər “Gürcü arzusu” seçilməzsə,
müharibə başlayacağını deyirdilər. Əslində bu ümumi seçkiqabağı
narrativ idi. Gürcüstanın müxtəlif bələdiyyələrində “Müharibə və
sülhü analiz edən” reklam lövhələri nümayiş etdirilib.

Qonşu ölkə Azərbaycan vətəndaşlarının da seçkiqabağı dövrə cəlb
olunması baş verib. “Gürcü Arzusu”-nun nümayəndəsi Davit
Şerazadaşvili Bolnisi bələdiyyəsində Azərbaycanda çalışan
insanlarla birlikdə bir sıra seçkiqabağı görüşlər keçirib.

Hüquq müdafiəçisi Samirə Bayramova deyir ki, bu, təsdiqini tapmış
üsuldur.

Samirə Bayramova hesab edir ki, Gürcü Arzusunun təbliğatı əhaliyə
yaxşı təsir edib, bu məlumatı dağıtmalı olan müxalifət spektri
seçicilərə alternativ təklif edə bilməyib.
“İnsanlarla görüşlər daha çox təbliğat xarakteri
daşıyırdı. Müharibədən, sülhdən danışdılar, seçicilərini
aldadırdılar. Əslində təbliğatla qalib gəldilər. Qeyd edək ki, bu
təbliğata qarşı mübarizədə, seçki öncəsi əhalinin
məlumatlandırılmasında müxalifət kifayət qədər zəif idi. Onların
zəifliyi və az iştirak etməsi də hakim partiyanın təbliğatının
genişlənməsinə səbəb oldu. Onlar müxalifətdən daha çox xalq ilə
fəal təmasda idilər. Ümumiyyətlə, heç bir vətəndaşın seçkiyə
gəlmədiyi kəndlər var idi, hətta Marneulidə seçkinin qeyri-aktiv
olduğunu qeyd etdilər. Bəziləri müxalifət namizədlərini ümumiyyətlə
tanımırdı. Dəfələrlə mənə yazmışdılar ki, bu adam kimdir, nəyi
təmsil edir, haralıdır, seçki gününə qədər müxalifət
nümayəndələrini tanımırdılar”, – Samirə Bayramova
bildirir.
Samirə Bayramova bir neçə dəfə Marneulidə seçki prosesini müşahidə
edib. O, saxtakarlıq proseslərinin də şahidi olub, bu il belə
halların misli görünməmiş çoxluq təşkil etdiyini və bu prosesə
əsasən gənclərin, dövlət məmurlarının cəlb olunduğunu düşünür.
“Bu günə qədər komissiyanın üzvü olanlar, müxtəlif
təşkilatların adı ilə qeydiyyatdan keçən gizli, saxta
müşahidəçilər, bu həmişə olub, amma bu il bütün bunların pik
nöqtəsi idi. İnsanlar seçkiləri saxtalaşdırmaqdan çəkinmirdilər və
müxtəlif üsullara əl atırdılar. Saxtalaşdırma proseslərinə çoxlu
gənclər cəlb olunmuşdu, savadlı, biliyi olanlar, müxtəlif
görüşlərdə, təlimlərdə iştirak etdilər və biz düşündük ki, onlar
işıq gələn yerdir, lakin məlum oldu ki, bu insanlar saxtalaşdırma
prosesinə yüksək səviyyədə qoşulublar. Düşünürəm ki, onlar da
gördülər ki, bizdə biliyə, namusa, təhsilə dəyər verilmir. Onlar
müxtəlif məmurlara, onların keçmişinə, vəzifələrinə necə
gəldiklərinə, insanların onları necə qarşıladıqlarına baxırlar.
Bütün bunlar sözsüz ki, öz təsirini göstərib, hətta yəqin ki, fikir
dəyişikliyinə gətirib çıxarıb. Bu çox kədərlidir. Həmçinin, seçki
günü seçki məntəqələrində dövlət məmurlarını gördük ki, əgər onlar
özləri yaxın olmasa da, onların ailə üzvü və ya yaxın adamları,
təşviqatçı rolunda idilər, yaxud başqa vəzifələri var
idi”, – Samirə Bayramova bildirir.
Seçkiləri Marneuli Mülki İştirak və Aktivizm Mərkəzinin rəhbəri
Rəşan Ziyadəliyev də müşahidə edib. O, “Mənim səsim” monitorinq
missiyasının üzvü olub. Müşahidəçi deyir ki, müşahidə etdikləri
qanun pozuntuları komissiya üzvlərinin qıcıqlanmasına səbəb olub,
buna görə də “Mənim səsim”-in bir çox müşahidəçiləri fiziki
hücumların və ya mübahisələrin qurbanı olublar.

“Biz onların bir sxem çərçivəsində işlədiyini gördük.
Məsələn, seçki məntəqəsinə gələn seçicilərdən bəzilərinin
pasportunda başqasının şəxsi nömrəsi yazılmış kağız olub. Həmçinin,
seçicilərin məntəqələrə işarələmə yoxlamaları aparılmadan
buraxılması, işarələmə mayesindən istifadə olunmaması, işarələmə
zamanı manipulyasiya, xüsusilə də işarələmə zamanı seçicinin
barmağının kağız salfetlə örtülməsi, işarələmə mayesinin seçicinin
barmağına düşməməsi halları müşahidə edilib. Məntəqədə
müşahidəçilərimiz üçün düşmən mühit yaradılıb. Müşahidəçilərimizə
qarşı fiziki, şifahi və psixoloji zorakılıq və təhdid cəhdləri
qeydə alınıb”, – Ziyadəliyev bildirir.
Marneuli 22 saylı Dairə Seçki Komissiyasına ümumilikdə 41 şikayət
daxil olub. Onların arasında məntəqələrin nəticələrinin ləğvi,
komissiya üzvlərinin intizam məsuliyyətinə cəlb edilməsi, bir neçə
məntəqənin nəticələrinin yenidən hesablanması da var. Marneuli
Dairə Seçki Komissiyasının sədri Lela Kristesiaşvili deyir ki,
məntəqələrin ləğvi ilə bağlı şikayətlərin heç biri təmin
edilməyib.
Marneulidəki 81 seçki məntəqəsindən yalnız birində nəticələr
Bələdiyyə Məclisi sədrinin müavini tərəfindən bülletenlərin qutuya
atılması faktı qeydə alındığı zaman, elə seçki günündəcə ləğv
edilib. Rövşən İsgəndərov hazırda həbsdədir, onun Marneuli
Bələdiyyə Məclisi üzvlüyü və sədr müavini vəzifəsi dayandırılıb.
Onun növbəti məhkəməsi dekabrın 25-nə təyin edilib.
Bir sıra monitorinq təşkilatları Parlament seçkilərində səsvermənin
məxfiliyinin pozulması ilə bağlı məsələ qaldırıb, lakin onların heç
birinin tələbi təmin edilməyib. Oğurlanmış seçkilərə, müsadirə
edilmiş səslərə etirazlar bu gün də davam edir.