İranın ali lideri Ayətullah Əli Xamenei çərşənbə günü ABŞ ilə nüvə sazişi üzrə danışıqlar aparmaq fikrini rədd edib. Bu, ABŞ prezidenti Donald Trampdan belə danışıqların aparılması ilə bağlı məktubun gəlməsindən sonra baş verib.

Tramp keçən həftə Xameneiyə məktub göndərdiyini bildirib. O, məktubda İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün iki yolun olduğunu vurğulayıb: “Ya hərbi yolla, ya da sazişlə”.

Məktub çərşənbə günü Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin prezidentinin diplomatik müşaviri Ənvər Qarqaş tərəfindən İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçiyə təqdim edilib.

Əraqçi və Qarqaş görüş keçirər zaman Xamenei universitet tələbələri ilə görüşündə Trampın danışıqlar təklifini “ictimai rəyi aldatmağa yönəlmiş bir hiylə” adlandırıb. Bu barədə İran dövlət mediası məlumat verib.

“Onların sazişə əməl etməyəcəyini bilirik, o zaman danışıqların nə mənası var? Buna görə də danışıqlara dəvət ictimai rəyin aldadılmasıdır”, Xamenei dövlət mediasına bildirib.

Xamenei vurğulayıb ki, Tramp administrasiyası ilə danışıqlar aparmaq İran üçün daha böyük çətinliklər yaradacaq: “Onların həddindən artıq tələbləri var və bu, sanksiyaların daha da güclənməsinə və İrana təzyiqlərin artmasına səbəb olacaq”.

2018-ci ildə Tramp ABŞ-ı İranın dünya gücləri ilə 2015-ci ildə imzaladığı nüvə sazişindən çıxarıb və Tehranın iqtisadiyyatını sarsıdan sanksiyaları yenidən tətbiq edib. İran buna bir il sonra nüvə məhdudiyyətlərini pozmaqla cavab verib.

Xamenei keçən həftə bildirib ki, Tehran “həddindən artıq tələblər” və təhdidlərlə danışıqlara məcbur edilə bilməz.

BƏƏ isə Vaşinqtonun əsas təhlükəsizlik tərəfdaşlarından biri olmaqla yanaşı, Tehranla da isti əlaqələr saxlayır. Keçmişdə yaşanan gərginliyə baxmayaraq, iki ölkə arasında biznes və ticarət əlaqələri güclü qalır və Dubay bir əsrdən çoxdur ki, İran üçün əsas ticarət mərkəzi rolunu oynayır.

Tramp İranla nüvə sazişi üçün qapını açıq saxladığını bildirsə də, ABŞ-ın birinci prezidentlik müddətində tətbiq etdiyi “maksimum təzyiq” kampaniyasını yenidən bərpa edib. Bu strategiya İranı qlobal iqtisadiyyatdan təcrid etmək və neft ixracını sıfıra endirmək məqsədi daşıyır.

İran uzun müddətdir ki, nüvə silahı inkişaf etdirmək niyyətində olmadığını bildirir.

“Əgər biz nüvə silahı hazırlamaq istəsəydik, ABŞ bunu dayandıra bilməzdi. Amma biz özümüz bunu istəmirik”, Xamenei qeyd edib.

Bununla belə, Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (IAEA) keçən ayın sonunda İranın 60%-ə qədər zənginləşdirilmiş uran ehtiyatının artdığını və bu səviyyənin 90%-lik silah dərəcəsinə yaxınlaşdığını bildirib.

Bundan əlavə, Əraqçi BMT Təhlükəsizlik Şurasının İranın nüvə fəaliyyəti ilə bağlı keçirdiyi qapalı iclası tənqid edib və bunu İranla danışıqlar aparmaq istəyən ölkələrin səmimiliyini şübhə altına alan yeni bir proses adlandırıb.

Təhlükəsizlik Şurasının 15 üzvündən altısı – Fransa, Yunanıstan, Panama, Cənubi Koreya, Britaniya və ABŞ – İranın silah dərəcəsinə yaxın uran ehtiyatlarını artırması ilə bağlı iclasın keçirilməsini tələb edib.

Əraqçi bildirib ki, İran yaxın zamanda Fransa, Britaniya və Almaniya ilə 2015-ci il nüvə sazişi çərçivəsində beşinci raund danışıqları aparacaq.

“Avropalılarla danışıqlarımız davam edir və davam edəcək… Lakin BMT Təhlükəsizlik Şurasının və ya BMT-nin nüvə nəzarəti qurumunun İrana təzyiq göstərmək üçün atacağı hər hansı bir addım bu danışıqların legitimliyini şübhə altına alacaq”, – deyə Əraqçi dövlət mediasına bildirib.

Bundan əlavə, Çin Xarici İşlər Nazirliyi bildirib ki, Çin və Rusiya cümə günü Pekində İran rəsmiləri ilə görüşərək İranın nüvə məsələsini müzakirə edəcəklər.

---