Mədəniyyət və media sahəsində müstəqil həmkarlar ittifaqları olan “Qildia” şəffaflıq adı altında “Gürcü arzusunun” təşəbbüsü ilə irəli sürülən qanun layihəsinin niyə “rus qanunu” olması ilə bağlı ətraflı izahat dərc edib.

“Qildia”nın təhlilini dəyişməz olaraq təqdim edirik:

Qanun layihəsini təhlil etməzdən əvvəl, ilk növbədə, qeyri-hökumət təşkilatının nə demək olduğunu xatırlamalıyıq. Hüquqi formada qeyri-hökumət təşkilatı qeyri-kommersiya, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmayan hüquqi şəxsdir. Qeyri-kommersiya, qeyri-sahibkar hüquqi şəxs Gürcüstanın istənilən vətəndaşı tərəfindən təsis edilə bilər və bu təşkilat hüquqların müdafiəsi, həmkarlar ittifaqı, mədəniyyət, idman, elmi-tədqiqat, təhsil, media və ya digər bir sıra istiqamətlərdə ola bilər. Vətəndaşlar fədakar, humanist məqsədlə konkret bir məsələ üzərində işləmək istədikdə belə bir təşkilat yaradırlar. İnsanlar cəmiyyət üçün xeyirli bir şey yaratmaq istəyəndə təşkilati forma deyilən formanı seçirlər. QHT - Gürcüstanda 30 minə yaxın belə təşkilat qeydiyyatdan keçib ki, onların da, yəqin ki, yalnız yarısı praktiki fəaliyyətdədir. Bu fəal təşkilatların əksəriyyəti sadə vətəndaşların hüquqları və həyatının yaxşılaşdırılması üçün çalışır.

Maddə 1 — Qanunun məqsədi

Qanun layihəsinin birinci maddəsində deyilir ki, qanunun məqsədi maliyyələşmənin şəffaflığıdır ki, bu da özlüyündə manipulyasiya xarakteri daşıyır. Əslində, Gürcüstanda artıq qrantların xaric edilməsi qaydalarına, xərclərin və maliyyənin şəffaflığına xidmət edən qanunvericilik mövcuddur. Məsələn: Gürcüstanın “Qrantlar haqqında” Qanunu və Gürcüstanın Vergi Məcəlləsi, “Lobbiçilik fəaliyyəti haqqında” qanun da var. Gürcüstanda bu qanunlar artıq qüvvədədir, təşkilatlar artıq xərclərini qeydə alır və bəyannamələri doldururlar, qrantların elan edilməsi və verilməsi proseduru açıqdır və müqaviləyə tabedir. Gəlir xidməti və maliyyə polisi maliyyə bəyannamələrinin faktiki gəlir və xərclərə uyğun olub-olmamasını yoxlamaq səlahiyyətinə malikdir.

Əgər “Gürcü arzusu”nun əsl məqsədi şəffaflıq olsaydı, yuxarıda qeyd olunan qanunlarda görünməz dəyişikliklər edər və bununla da əlavə bəyannamə öhdəliyi yaradardı.

Maddə 2 — “Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat” anlayışı.

Qanun layihəsinin 2-ci maddəsində təqvim ili ərzində əldə etdiyi ümumi gəlirin 20 faizindən çoxunun mənbəyi xarici dövlət olan istənilən kütləvi informasiya vasitəsi və qeyri-sahibkar hüquqi şəxs “xarici dövlətin maraqlarını daşıyan təşkilat” kimi müəyyən edilir. Əslində ölkədə fəaliyyət göstərən, büdcəsi beynəlxalq maliyyənin 20%-dən çoxunu təşkil edən bütün qeyri-hökumət təşkilatları bir növ “yeni reyestr”də qeydiyyatdan keçməlidir. Qeydiyyata əsasən onlara “Xarici gücün maraqlarını daşıyan təşkilat” etiketi “yapışdırılacaq”.

Təşkilatların bu cür "etiketlənməsi" bir neçə səbəbə görə cəmiyyətə zərərlidir:

1. “Xarici dövlətin maraqlarını daşıyan təşkilat” bu kimi fəaliyyəti mənfi təqdim edən termindir: işçilərin hüquqlarının, gürcü təbiətinin, mədəni irsinin və s. müdafiəsi. Bu, onların inamını azaldır və legitimliyini azaldır. Güvən bu təşkilatların sahib olduğu yeganə şeydir. Məsələn, işçilərin hüquqlarını müdafiə etməyə çalışan müstəqil həmkarlar ittifaqlarını götürək. Bu təşkilatlara münasibətdə istər özəl biznes, istərsə də dövlət, bir qayda olaraq, nüfuzdan salma və qaralama cəhdləri ilə seçilir. Fəhlə təşkilatları onsuz da davamlı olaraq tanınmaq uğrunda mübarizə aparır, onları “xarici dövlətin maraqlarının daşıyıcısı” elan etmək fəhlə müqavimətini zəiflədəcək.

2. Rusiya təcrübəsi göstərir ki, ilk vaxtlar belə bir termin yalnız kiçik qrupa və kiçik kateqoriyaya şamil edilirdisə, zaman keçdikcə genişlənərək hamıya, o cümlədən ayrı-ayrı şəxslərə yayıldı, necə ki, bu statusa malik olan subyektlərə münasibət sərtləşdirildi, cinayət məsuliyyəti həm də dövlətə qarşı “fəaliyyətə görə təxribatçı” olduğu üçün təsis edilib.

3. Qanun bütün təşkilatlara şamil edilir və heç bir məhdudiyyət yoxdur, yəni axondroplaziyadan əziyyət çəkən uşaqların müalicəsi üçün çalışmağınızdan, Qelati məbədini bərpa etməyinizdən və ya seçkilərə nəzarət etməyinizdən asılı olmayaraq, qanun sizə qeyd-şərtsiz olaraq “xarici dövlətin maraqlarını daşıyan təşkilat” damğası vurur.

Maddə 3 — Xarici gücün tərifi

Qanun layihəsi ölkənin düşmənlərindən və strateji tərəfdaşlarından alınan maliyyəni eyni bir sahəyə cəmləyir. Bundan əlavə, Rusiyadan gələn maliyyə adətən qanuni deyil və bu qanunla əhatə oluna bilməz. Müvafiq olaraq, qanun əsasən yalnız “xarici gücün maraqları” termini ilə Qərbin maliyyələşdirilməsinə istinad edir.

Maddə 4 — Qeydiyyat və öhdəliklər

4-cü maddədə oxuyuruq: “Ədliyyə Nazirliyinin müvafiq səlahiyyətli şəxsi qanunla müəyyən edilmiş qaydada zəruri məlumatları, o cümlədən şəxsi məlumatları axtarmaq hüququna malikdir”, çünki həmkarlar ittifaqının üzvü olan işçilər işəgötürən tərəfindən ona qarşı ayrı-seçkilik tədbirlərinin görülməməsi üçün çox vaxt üzvlük faktını gizlədirlər. Bu qorxu "Şəxsi Məlumatların Mühafizəsi" qanunu ilə göstərilir, həmkarlar ittifaqına üzvlük xüsusi şəxsi məlumat hesab olunur, yəni o, öz həssaslığı və açıqlanması nəticəsində fiziki şəxsə dəymiş zərərin şiddəti ilə seçilir. Həmkarlar ittifaqı təşkilatında çalışan şəxslərin və ya təşkilat üzvlərinin şəxsi məlumatlarının ötürülməsi birləşmək azadlığının, həmkarlar ittifaqı yaratmaq və üzvlüyün Konstitusiya ilə təmin edilmiş əsas hüquqlarına xələl gətirir.
“Gürcü arzusu” tez-tez qeyd edir ki, qanun layihəsində “xarici dövlətin maraqlarını çatdıran təşkilat” kimi qeydiyyatdan keçmiş şəxsin fəaliyyətinin ləğvi nəzərdə tutulmur. Məsələ burasındadır ki, özünə hörmət edən insan bu alçaldıcı, təhqiredici, insanlıqdan kənarlaşdıran etiketdən yapışmağa razı olmaz. Artıq Parlamentin Hüquq komitəsində qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı qeyri-hökumət təşkilatlarının rəhbərləri qeydiyyatdan imtina edəcəkləri barədə bəyanatlar veriblər. Könüllü qeydiyyatdan imtina edildikdə, qanun layihəsində məcburi qeydiyyat nəzərdə tutulur. Bu o deməkdir ki, belə QHT-lər ya fəaliyyətini dayandırmalı, ya da bu etiket altında fəaliyyətlərini davam etdirməlidirlər. Artıq verilən açıqlamalar onların fəaliyyətini dayandıracaqlarını və etiketə yapışmayacağını göstərir. Qanun dolayısı ilə, sanki qeyri-müəyyən bir məqsəd olmadan, konstitusiyada göstərilən məqsədlərə çatmaq üçün həmvətənlərinin həyatını yaxşılaşdırmaq üçün yorulmadan çalışan təşkilatların birləşmək azadlığını nəinki məhdudlaşdırır, hətta ləğv edir.
Maddə 6 — İllik maliyyə bəyannaməsi
Qeyri-hökumət təşkilatları artıq bu maddənin irəli sürdüyü öhdəliyə əməl edirlər, lakin bu şəffaflığı təmin edəcək maddədirsə, onda bu maddə birbaşa Gürcüstanın “Qrantlar haqqında” Qanununda yer ala bilərdi.
Maddə 8 - Dinləmə
Hər hansı şəxs tərəfindən Ədliyyə Nazirliyinə təqdim edilən və xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən konkret təşkilata lazımi istinadı ehtiva edən hər hansı yazılı bəyanat telefon dinləməsi kimi təsnif edilir və bunun əsasında təşkilat agent elan ediləcək. Dinləmə institutu həm Rusiyada qəbul edilən qanunda, həm də “Gürcü arzusunun” təşəbbüsü ilə hazırlanan qanun layihəsində var.
Qanun layihəsində hər hansı bir şəxsin Ədliyyə Nazirliyinə verdiyi məlumatlar əsasında “tabe olmayan” qurumun yoxlanılması da nəzərdə tutulub. Bu, konstitusion mülkiyyət hüquqlarına və ədalətli inzibati icraata, habelə qanunun aliliyi prinsiplərinə ziddir. Gürcüstan qanunvericiliyinə görə, məhkəmə qərarı və ya əsaslandırılmış şübhə standartı (bu, sübutların mövcudluğunu nəzərdə tutur) əsasında təcili zərurət olmadan fiziki şəxsin əmlakına daxil olmaq qadağandır. Hətta təcili giriş 48 saat ərzində məhkəmə tərəfindən tanınmalıdır. Qanun layihəsi Ədliyyə Nazirliyinə heç bir məhkəmə qərarı və sübutu olmadan, hər hansı şəxsin “xəbərdarlığı”na əsaslanaraq, “xarici dövlətin maraqlarını daşıyan özəl təşkilatda” faktiki axtarış və reyd keçirmək səlahiyyəti verir.
Konstitusiya ilə ziddiyyət

Ən əsası isə sözügedən qanun layihəsi Gürcüstan Konstitusiyasının 78-ci maddəsinə ziddir: “Konstitusiya orqanları Gürcüstanın Avropa İttifaqına və Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatına tam inteqrasiyasını təmin etmək üçün öz səlahiyyətləri daxilində bütün tədbirləri görməlidir”.

Nəticə

Abxaziya, Gürcüstan və Qırğızıstanda eyni vaxtda analoji qanun layihəsinin irəli sürülməsi həyəcanverici haldır, proses Peskov və Duqin tərəfindən müsbət qarşılanır. Prosesin Rusiyadan aparılmasına əsaslı şübhələr var. Rusiyada belə bir qanun 2012-ci ildə qəbul edilib və sonradan fərqli fikir və azad medianı tamamilə sıxışdırmaq üçün genişləndirilib. Aydındır ki, Gürcüstanın avrointeqrasiya prosesinə mane olmaq yalnız Rusiyanın marağındadır. Son günlər bir sıra Rusiya vətəndaşları öz təcrübələrini bölüşüblər ki, hətta bu qanun layihəsi üçün hazırlanan təbliğat da 2012-ci ildə Rusiyada baş verən proseslərin surətidir.

Ona görə də bu qanun “rus qanunudur” və ölkənin Avropaya doğru getməsinə mane olur!!!

“Qildia” Parlamenti ikinci oxunuşda ikinci təşəbbüsü irəli sürülmüş “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanun layihəsini dəstəkləməməyə çağırır!!!

---

“Gürcü Arzusu” bir daha “Rusiya qanununu” qəbul etməyi planlaşdırır. Həmin qanun 2023-cü ilin mart ayında kütləvi etirazlar nəticəsində geri çəkilmişdi. “Gürcü Arzusu” ötən il vəd vermişdi ki, “Rusiya qanunu” Parlamentə qaytarmayacaqlar. Amma vədi pozublar. “Gürcü Arzusu” qanun layihəsinin ilkin formasından yalnız “agent” sözünü çıxarıb və onu xarici maraqların daşıyıcısı ilə əvəz edib.
Qanuna görə, gəlirinin 20%-dən artığı xaricdən əldə olunan bütün QHT və media təşkilatlar xarici qüvvələrin maraq daşıyıcısı hesab olunurlar. Dövlət bu təşkilatların fəaliyyətini və məqsədlərini araşdırmayacaq, onların hamısına xarici qüvvələrin maraq daşıyıcısı adını verəcək.
Qanun sivil ölkələrdə olduğu kimi düşmən əhval-ruhiyyəli ölkələrdən gələn maliyyəyə deyil, Avropa və Amerikadan gələn maliyyəyə istiqamətlənib.
Qanunun irəli sürülməsinə görə, Avropa İttifaqı üzvləri və Gürcüstanın dost ölkə liderləri öz təəccüblərini bildiriblər, Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi isə “Gürcü Arzusu”-nun qanununu bəyənib.