“Rusiya ilə ticarətin artması və Rusiya kapitalının
yeridilməsi (Rusiya vətəndaşlarının xərcləri və depozitləri) bizə
qısamüddətli fiskal və monetar effekt verdi, lakin orta və
uzunmüddətli perspektivdə Rusiyadan iqtisadi asılılığın artması
ciddi risklər daşıyır.
Bu, qısamüddətli təsirdən əhəmiyyətli dərəcədə
üstündür”, - bu barədə “İnformasiya Azadlığının
İnkişafı İnstitutu”nun (İİFİ) dərc etdiyi araşdırmada - Rusiyaya
qarşı ikitərəfli iqtisadi sanksiyalar tətbiq etsək, Gürcüstan
iqtisadiyyatı çökəcəkmi?” qeyd edilir.
“2006-cı ildə başlayan Rusiya embarqosu, sonra isə müharibə
nəticəsində Rusiya ilə ticarətin kəskin azalması Gürcüstanın
iqtisadiyyatını məhv etməklə yanaşı, həm ixracın, həm də idxalın
diversifikasiyasına ciddi təkan verdi. Bu diversifikasiya üçün
Qərbin texniki yardımı zəruri idi.
Ölkə yeni ticarət tərəfdaşları əldə etdi və köhnə ticarət
tərəfdaşları ilə ticarəti artırdı. Biz başqa bərabər şəraitdə bu
miqyasda diversifikasiya edə bilməzdik. Lakin 2013-cü ildən Rusiya
ilə ticarətin payı xeyli artıb. Bu, şaxələndirmə vəzifəsini
çətinləşdirən iqtisadi asılılığın artması deməkdir.
İkitərəfli iqtisadi sanksiyaların tətbiqi açıq şəkildə ölkə üçün
qısamüddətli şok olacaq, lakin orta müddətli perspektivdə daha çox
proqnozlaşdırıla bilən və gəlirli bazarların məcburi istismarına
gətirib çıxaracaq. Bu diversifikasiya olmadan biz ortamüddətli
perspektivdə nəzərəçarpacaq iqtisadi artıma nail ola bilməyəcəyik,
- IDFI araşdırmasında qeyd olunur.
Bundan əlavə, tədqiqat müəllifləri Rusiyadan iqtisadi asılılığın
artmasının qiymətinin nə olacağını təxmin edirlər:
Beynəlxalq tərəfdaşların sarsılmış etimadı: etimadın sarsılmasının
səbəbi beynəlxalq tərəfdaşlarımıza idxalın kəskin artması
məlumatlarına əsaslanan ölkənin Rusiya ilə ticarət vasitəçiliyi ilə
bağlı şübhələrdir. Təsəvvür etmək çətindir ki, ölkə
iqtisadiyyatının ildən-ilə daha çox mallara ehtiyacı var. Bundan
əlavə, 2021-ci illə müqayisədə 2022-ci ildə üçüncü ölkələrə təkrar
ixrac kəskin artmışdır, yəni:
• - 87% çox minik avtomobilləri (idxal 935,4 milyon
dollardan 1 756,1 milyon dollara yüksəlib), onların bir hissəsi
Rusiyaya axın edə bilər. 2022-ci ildə 2019-cu illə müqayisədə
təkrar ixrac 23,3% artıb (171 milyon dollar, 732,8 milyon dollardan
903,8 milyon dollara qədər).
• - Üçüncü ölkələrə 62,4% çox neft və neft məhsulları (idxal 823
milyon dollardan 1 336 milyon dollara yüksəldi). Bu o deməkdir ki,
biz Rusiyaya neft hasil etməkdə kömək edirik, o vaxt ki, onlar
sanksiyalara görə alıcılarını itiriblər. 2022-ci ildə 2019-cu illə
müqayisədə təkrar ixrac 5,3 dəfə artıb (43,3 milyon dollar, 8,1
milyon dollardan 51,4 milyon dollara).
• - 43,2% çox telefon avadanlığı (idxal 225,9 milyon dollardan
323,6 milyon dollara qədər artıb). 2022-ci ildə 2019-cu illə
müqayisədə təkrar ixrac 18,2 dəfə artıb (20,1 milyon dollar, 1,1
milyon dollardan 21,2 milyon dollara).
Digər proqnozlaşdırıla bilən və daha çox gəlir gətirən bazarlardan
istifadə edilməməsi: Aİ və digər ölkələrlə azad və ya güzəştli
ticarət rejimlərinin imkanlarından istifadə edə bilmədiyimiz
struktur problemlərin davamlı olması. Bir ölkə bir alternativ
seçdikdə, başqa alternativ seçmək imkanını itirir. İqtisadiyyatda
buna imkan dəyəri deyilir.
Ən aşağı tələblər bazarından asılılığın artması: Rusiya dünyanın ən
siyasi motivli və buna görə də gözlənilməz bazarıdır, burada
onilliklər ərzində bir çox gürcü istehsalçıları üçün "tənbəl" və
aşağı standartlar var ki, bu da gürcü məhsullarının normal rəqabət
qabiliyyətinə birbaşa təsir göstərir.