Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan Skandinaviya ölkəsinin Türkiyənin
F-16 qırıcı
təyyarələri almaq istəyini ABŞ-ın təsdiqləməsi ilə
əlaqələndirdikdən bir neçə gün sonra Türkiyə parlamentinin xarici
əlaqələr komitəsi İsveçin NATO-ya üzv olmaq istəyi ilə bağlı
müzakirələri bərpa edib.
İsveçin NATO-ya üzvlük protokolu Türkiyə Böyük Millət Məclisinin
Xarici Əlaqələr Komitəsində səs çoxluğu ilə qəbul edilib və
beləliklə, bütün diqqətlər 2024-cü ilin
əvvəlində Baş Assambleyaya
yönəlib.
Komissiyada təxminən 4 saat davam edən müşavirənin nəticəsi olan
səsvermədə AK Partiya, MHP və CHP millət vəkilləri "hə" deyibr. İYİ
Partiya və Səadət Partiyası "yox" deyə səs verib.
Xalq Bərabərliyi və Demokratiya Partiyasından (DEM Partiyası)
millət vəkili Ceylan Akça Kupolo səsvermədən əvvəl müzakirələrin
ardından salonu tərk edib.
Bugünkü iclasda Berdan Öztürk və Serhat Eren olmadığı üçün DEM
Partiyasının 16 noyabr iclasında elan etdiyi "xeyr" səsi protokola
yazılmayıb.
Xarici İşlər Nazirliyini təmsil edən nazir müavini Burak Akçapar
zalda öz yerini tutub.
NATO üzvü olan Türkiyə iyul ayında İsveçin transatlantik alyansa
qoşulmasına etirazını aradan qaldırsa da, ratifikasiya prosesi o
vaxtdan parlamentdə dayanmışdı. Türkiyə İsveçi təhlükəsizlik
məsələlərini, o cümlədən kürd yaraqlılarına və Ankaranın
təhlükəsizlik təhdidləri hesab etdiyi digər qruplara qarşı
mübarizəsini kifayət qədər ciddiyə almamaqda ittiham edirdi.
Bu ay Ərdoğan açıq şəkildə deyib ki, Türkiyə İsveçin NATO-ya üzvlük
iddiasını yalnız ABŞ Konqresi Ankaranın mövcud donanmasını
modernləşdirmək üçün 40 yeni F-16 qırıcı təyyarəsi və dəstləri
almaq tələbini təsdiqləyərsə, ratifikasiya edəcək.
Türkiyə lideri həmçinin iki qanunverici orqanı "eyni vaxtda"
hərəkət etməyə çağırıb və bildirib ki, Kanada və digər NATO
müttəfiqləri Türkiyəyə tətbiq edilən silah embarqolarını ləğv
etməlidir.
Ağ Ev Türkiyənin F-16 tələbini dəstəkləyib, lakin Konqresdə
Türkiyəyə hərbi satışa güclü etiraz var.
Türkiyə parlamentinin xarici əlaqələr komitəsi ötən ay İsveçin
NATO-ya üzvlüyü məsələsini müzakirə etməyə başlamışdı. Bununla
belə, Ərdoğanın hakim partiyasından olan qanunvericilər bəzi
məsələlərin daha çox aydınlığa ehtiyacı olduğu və İsveçlə
danışıqların kifayət qədər "yetişməmiş" olması səbəbi ilə təxirə
salınma təklifi təqdim etdikdən sonra iclas təxirə salınıb.
2022-ci ilin fevralında Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən sonra
İsveç və Finlandiya NATO-nun təhlükəsizlik çətiri altında müdafiə
axtarmaq üçün ənənəvi hərbi birləşmək mövqelərindən əl çəkib.
NATO genişlənmək üçün bütün mövcud üzvlərin yekdilliklə təsdiqini
tələb edir və Türkiyə və Macarıstan dayanan yeganə ölkələrdir.
Macarıstan İsveç siyasətçilərinin Macarıstanın demokratiyasının
vəziyyəti ilə bağlı “açıq-aşkar yalanlar” dediklərini iddia edərək,
İsveçin təklifini dayandırıb. Gecikmələr İsveç və Finlandiyanı
alyansa qəbul etməyə tələsən digər NATO müttəfiqlərini məyus
edib.