საქართველო იყო პირველი ქვეყანა, რომელმაც შექმნა საკუთარი ლეგიონი უკრაინის შეიარაღებულ ძალებში, როდესაც რუსეთმა 2022 წელს დაიწყო სრულმასშტაბიანი ომი უკრაინის წინააღმდეგ. ის ასევე იყო პირველი, ვინც მიესალმა ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილ უკრაინელ ლტოლვილებს. მიუხედავად რუსული აგრესიის მრავალწლიანი გამძლეობისა, საქართველო მაინც ყოველდღე იბრძვის თავისი ენის, საზღვრებისა და თავისუფალი ევროპული საზოგადოების ნაწილად ყოფნის უფლების დასაცავად. რამდენად ჰგავს საქართველოსა და უკრაინის ისტორიები, როგორ ეპყრობა ქვეყანა უკრაინულ დიასპორას და რატომ არის ერებს შორის ალიანსი გადამწყვეტი საერთო მტრის დასამარცხებლად? რუბრიკა ამ ყველაფერს განიხილავს საქართველოს დედაქალაქიდან, თბილისიდან.

"გაუმარჯოს საქართველოს!"

თბილისის ცენტრი ხალხით არის გადაჭედილი, ამიტომ გადაადგილებისთვის ადგილი თითქმის არ არის. ხალხის ზემოთ ფრიალებს თეთრი ბანერები წითელი ჯვრებით - ქართული დროშები. მომიტინგეების მასებში ასევე შეგიძლიათ იხილოთ უკრაინის ლურჯი და ყვითელი ფერები. აქ, საქართველოში, უკრაინის ისტორია უმეტესობას უკეთ ესმის.

ამ დემონსტრაციებს ხშირად ადარებენ უკრაინის რევოლუციებს, რადგან მათ აქვთ მსგავსი მიზეზები, მსგავსი მიზანი და ხალხში ერთიანობის გრძნობა. თუმცა, საქართველოსა და უკრაინის ისტორიებს კიდევ უფრო მეტი საერთო აქვთ.

ათიათასობით ადამიანი შეიკრიბა მოედანზე, რათა გააპროტესტონ შემოთავაზებული „რუსული კანონი“ და ხელი არ შეუშალოს მთავრობამ საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანებას. კანონი მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების დარეგისტრირებას მოითხოვს, როგორც „უცხოური გავლენის მატარებლის“, თუ ისინი იღებენ თავიანთი დაფინანსების 20%-ზე მეტს საზღვარგარეთიდან. მსგავსი კანონი მიიღეს რუსეთში და გამოიყენეს დამოუკიდებელი მედიისა და ორგანიზაციების დარბევის მიზნით. ევროპის საბჭომ აღნიშნა, რომ კანონი ეწინააღმდეგება ევროპულ დემოკრატიულ სტანდარტებს და საფრთხეს უქმნის საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების შანსებს.

"დიდება უკრაინას, დიდება საქართველოს! ძირს რუსეთი!"

"გაუმარჯოს საქართველოს!"

ათასობით ადამიანმა გაიმეორა ეს ლოზუნგები. მათ შორის იყვნენ უკრაინელები, რომლებმაც თბილისში თავშესაფარი იპოვეს მას შემდეგ, რაც რუსეთმა უკრაინაში ორი წლის წინ შეიჭრა.

"ნუ ნერვიულობ, ახლა სახლში ხარ"

"უკრაინიდან ჩამოსული ადამიანების უმეტესობა იყო მარიუპოლიდან, ხერსონიდან და სხვა ოკუპირებული ტერიტორიებიდან. ახლა ისინი აქ რჩებიან. საქართველო იყო პირველი ქვეყანა, ვინც მიესალმა უკრაინელებს, რომლებმაც განიცადეს ტრაგედია", - ამბობს ანა ოქსანიჩენკო , უკრაინელი ქალი, რომელმაც დააარსა ქართული-უკრაინული ცენტრი თბილისში.

ანა საქართველოში შვილების უსაფრთხოების საძიებლად ჩამოვიდა, მაგრამ დიდხანს ყოყმანობდა. მეგობრებმა უთხრეს, რომ არ წასულიყო, რადგან საქართველო თავისი ხელისუფლების გამო პრორუსულად ითვლებოდა. "მაგრამ როცა მივედი, მესაზღვრემ მითხრა, "ნუ ღელავ, ახლა სახლში ხარ", - იხსენებს ის. ამ მომენტიდან მისთვის დაიწყო მითის ნგრევა საქართველოს პრორუსული პოზიციის შესახებ.

ქართველები უკრაინელებს საფირმო სტუმართმოყვარეობით შეხვდნენ. მათ შესთავაზეს ბინები, მოიპოვეს ფინანსური დახმარება ლტოლვილებისთვის საცხოვრებლისა და საკვების დასაფარად, შეუერთდნენ მხარდამჭერ საპროტესტო აქციებს და გაუგზავნეს ჰუმანიტარული დახმარება უკრაინას. ანას საყვარელი ამბავი მოხალისეებზეა, რომლებმაც უკრაინის ჰუმანიტარული დახმარების ტვირთში მალამოს პატარა შეკვრა იპოვეს. სვანეთიდან - საქართველოს ჩრდილო-დასავლეთით მდებარე მთიანი რეგიონიდან - ბებიამ მალამოზე წარწერა დატოვა, რომ მალამო შესანიშნავია ჭრილობების სამკურნალოდ და ეხმარებოდა ქართველ ჯარისკაცებს, ასე რომ, უკრაინელებს აუცილებლად დაეხმარებოდა. ”მათ გასცეს ის, რაც თავად ძლივს ჰქონდათ”, - ამბობს ანა.

დედაქალაქში ჩასვლის შემდეგ ანამ გადაწყვიტა საზოგადოება ერთიანი იდეის გარშემო გაეერთიანებინა. მას სურდა მოეწყო ფორუმი, რათა შეეკრიბა საქმიანი ადამიანები, ადგილობრივი თემები, მთავრობა და უკრაინული დიასპორა - ყველას, ვინც ყურადღება გაამახვილა უკრაინისა და მისი დამოუკიდებლობის მხარდაჭერაზე. სწორედ აქედან გაჩნდა ქართულ-უკრაინული ჰაბის იდეა : შეიქმნას ორგანიზაცის ვებგვერდი, რომელიც უზრუნველყოფს უკრაინელებისთვის ყველა შესაბამის ინფორმაციის მიწოდებას.

მოგვიანებით, ჰაბის გუნდმა დაიწყო „ლიდერთა აკადემიის“ პროექტი 2022 წლის შემდეგ საქართველოში ჩამოსული უკრაინელი თინეიჯერებისთვის, რომელთა უმეტესობა ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იყო. ათი თვის განმავლობაში 30-ზე მეტი მონაწილე ხვდებოდა წარმატებულ ადამიანებს ბიზნესში, სპორტში და პარლამენტში და დადიოდნენ გასტროლებზე.

"ჩვენ ვუთხარით ჩვენი ისტორიები და ავუხსენით, რომ უკრაინელები აქ არ არიან მათხოვრები, მაგრამ ცდილობენ თავიდან დაიწყონ ცხოვრება და დაეხმარონ საქართველოს. ამ ბავშვებმა გაიგეს, რომ წარმატებას საზღვარი არ აქვს, ნებისმიერ სიტუაციაში შეიძლება გახდე წარმატებული", - ამბობს ანა.

პროექტი ასევე მიზნად ისახავდა მოზარდებისთვის საქართველოსა და უკრაინის ისტორიის გაცნობას და ეროვნული ცნობიერების ამაღლებას. მათ მოინახულეს სვანეთის რეგიონი და ბაკურიანი, პატარა ქალაქი, სადაც მე-19 საუკუნეში უკრაინელების ჯგუფები გადაასახლეს. „ჩვენ გვქონდა წესი - პროექტის განმავლობაში ისაუბრეთ მხოლოდ უკრაინულად. ამ გზით ზოგიერთმა ბავშვმა მშობლებს [რუსულად მოლაპარაკე] უკრაინულად ლაპარაკიც კი ასწავლა. ვმღეროდით უკრაინულ და ქართულ ხალხურ სიმღერებს, ბავშვები დამეგობრდნენ ერთმანეთთან და ქართველ ახალგაზრდობასთან“, - იხსენებს პროექტის ორგანიზატორი ანა.

აკადემიის ერთ-ერთი ლექტორი აფხაზეთიდან იყო. მან მონაწილეებს უამბო თავისი ამბავი: „მე გავიარე ის ცხრა დღე (დრო, რაც დასჭირდათ აფხაზეთიდან დევნილებს მთების გავლით საქართველოს მშვიდობიან ქალაქებში გადასასვლელად) რომელიც არასოდეს დამავიწყდება, მაგრამ ამით საკუთარ თავს არ ვიცოდებ. მახსოვს ეს ყველაფერი, მაგრამ ამ ყველაფერს ვიყენებ როგორც ძალას, რათა გავაგრძელო წინსვლა“.

„ვფიქრობ, ქართველები მხარს გვიჭერენ, რადგან მათ აქვთ ოკუპაციის მსგავსი გამოცდილება . თბილისში ბევრია აფხაზეთიდან, რომლებიც თითქმის 30 წლის შემდეგაც კი თავს დევნილებს უწოდებენ. მათ ესმით ჩვენი და ამბობენ, ჩვენც ლტოლვილები ვართ და არ შეგბიძლია სახლში წასვლა. მათ იმედი არ დაუკარგავთ, რომ მათი სახლი გათავისუფლდება და დაბრუნდებიან“, - ამბობს ანა .

ლურჯით და ყვითელით სავსე ქუჩები

თბილისში უკრაინელები ხუმრობენ, თითქოს საქართველოს დედაქალაქში უფრო მეტი ლურჯი და ყვითელი დროშაა, ვიდრე უკრაინის ნებისმიერ ქალაქში. ქუჩებში გასეირნებისას მათ ყველგან შეამჩნევთ: ღობეებზე, კარებზე, რესტორნებსა და კაფეებში, შენობების ფასადებსა და სადროშეებზე.

დროშების კვალი თბილისში იმ ადგილამდე მიგიყვანთ, რასაც მნახველები უკრაინული კულტურის გულს უწოდებენ, ეს არის თბილისში უკრაინული სახლი.

ომი, დეზინფორმაცია და სხვა ქვეყანაში ცხოვრება - უკრაინიდან დევნილი ქალები საქართველოში

"ჩვენ ვახდენთ უკრაინული სამზარეულოს პოპულარიზაციას ქართველებში"

"საქართველოში 24 თებერვლამდე დიდი ხნით ადრე ჩამოვედით. ამის მიმართ ყოველთვის მძაფრი განცდა მქონდა. მე კიევში ვცხოვრობდი და ყოველ ჯერზე, როცა გარეთ გამოვდიოდი, ვუყურებდი, ჰაერში რამე ხომ არ დაფრინავდა", - მეწარმე ნატალია ცუცქირიძე იხსენებს მის ცხოვრებას 2022 წლის იანვარში. რუსეთის უკრაინაში შეჭრამდე ის, მისი ქართველი ქმარი და ოჯახი ორ ბიზნესს აწარმოებდნენ - პატარა თონეს და რესტორანს, რომელშიც ქართულ კერძებს ამზადებდნენ.

ოჯახს არც კი დაუსვამს კითხვა, სად წასულიყვნენ: წაიყვანეს ორი შვილი და ქმრის მშობლიურ ქალაქში, თბილისში გაემართნენ. ნატალია ამბობს, რომ ეს ბავშვებისთვის ყველაზე რთული იყო. მიუხედავად იმისა, რომ იცოდნენ ქართული ენა, რაც მათ ინტეგრაციაში დაეხმარებოდა, გაუჭირდათ იმის აღიარება, თუ როგორ შეიცვალა მათი ცხოვრება მთლიანად. "ჩემი ქალიშვილი იყო პროფესიონალი ტანმოვარჯიშე და მედლების მფლობელი ჩემპიონი. როდესაც ვცდილობდი, რომ სადმე აქ გაკვეთილებზე წამეყვანა, ის მეუბნებოდა: "არა, დედა, მინდა ჩემს მასწავლებელთან ერთად ვივარჯიშო, ამიტომ მხოლოდ კიევში დავბრუნდები ტანვარჯიშზე", - ამბობს ის.

როდესაც უკრაინის დედაქალაქის ალყის შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა, ნატალიას ქმარი კიევში გაემგზავრა, რათა გუნდის რამდენიმე წევრი საქართველოში დაებრუნებინა. მათ თავიანთი ბიზნესი გარკვეული ხნით შეაჩერეს.

თბილისში ოჯახმა გახსნა ახალი უკრაინული რესტორანი, სახელად Pan Varenyk. ნატალია ამბობს, რომ თავიდან ყველა საქმეს თავად აკეთებდნენ: "მე ვიყავი მიმტანი, მზარეული და ვაკეთებდი საყიდლებს. რთული იყო, მაგრამ არ მეშინოდა. როდესაც შემოჭრა დაიწყო, ყველა შიში გაქრა, რადგან ყველაზე უარესი უკვე მოხდა." თბილისში დიდხანს დარჩენას არ აპირებდა; მას ეგონა, რომ ომი ერთ-ორ თვეში დასრულდება და ისინი სახლში დაბრუნდებიან.

" ჩვენ ვაკეთებთ უკრაინულ სამზარეულოს პოპულარიზაციას არა მხოლოდ უკრაინელებში, არამედ ქართველებშიც. თავდაპირველად, ქართველებს, რომლებიც სტუმრობდნენ ჩვენს რესტორანში, არ სურდათ რაიმე ახლის გასინჯვა. ისინი ამბობდნენ, "უბრალოდ, ყველით, გთხოვთ", რადგან მათ სამზარეულოს აქვს მსგავსი კერძები ყველით ან ხორცით“, - ამბობს ნატალია. "მიუხედავად ამისა, ჩვენ მათ მოვუწოდეთ, რომ სხვა რამ სცადონ. ახლა ისინი სიამოვნებით მიირთმევენ ბორშს და უკვეთენ ვარენიკის სხვადასხვა შიგთავსით."

ნატალია ამბობს, "ქართველებმა იციან რა არის ომი, მათ ეს გამოიარეს და სურთ გამოხატონ მხარდაჭერა. საქართველო პატარა ქვეყანაა, მაგრამ მათ მხარი დაგვიჭირეს როგორც ფინანსურად, ასევე მორალურად. ცვლილება არ შემიმჩნევია. ჩემი ურთიერთობა ქართველებთან ბოლო ორი წლის განმავლობაში - ვერ ვიტყვი, რომ ჩვენგან დავიღალეთ, მე მაინც ვხედავ დიდ მეგობრობას და სითბოს.

მასალა მომზადებულია რადიო "მარნეულისა" და უკრაინული გამოცემა "რუბრიკას" ერთობლივი პროექტის ფარგლებში. 

---

„ქართული ოცნება“ კიდე ერთხელ აპირებს რუსული კანონის მიღებას, რომელიც 2023 წლის მარტში მასობრივი პროტესტის შედეგად უკან გაიწვიეს. „ქართულმა ოცნებამ“ გასულ წელს დადო პირობა, რომ რუსულ კანონს აღარ დაუბრუნდებოდნენ, მაგრამ პირობა დაარღვია. ქართულმა ოცნებამ კანონპროექტის პირვანდელი ფორმულირებიდან მხოლოდ სიტყვა "აგენტი" ამოიღო და ის უცხოური ძალის ინტერესების გამტარებლით შეცვალა.
კანონის მიხედვით, ყველა არასამთავრობო და მედიაორგანიზაცია, რომლის შემოსავლების 20%-ზე მეტი უცხოეთიდან არის მიღებული უცხოური ძალია ინტერესების გამტარებლად ჩაითვლება. სახელმწიფო არ გამოიკვლევს თუ რას საქმიანობენ და რა მიზნებს ემსახურებიან ეს ორგანიზაციები და მათ ყველას უცხოური ძალის ინტერესის გამტარებლად შერაცხავს.
კანონი მიმართულია ევროპასა და ამერიკისაგან შემოსულ დაფინანსებებზე და არა მტრულად განწყობილი ქვეყნებიდან შემოსულ დაფინანსებებზე, როგორც ეს ცივილიზებულ ქვეყნებშია.
კანონის ინიცირების გამო შეშფოთება გამოთქვეს ევროკავშირის წევრმა და საქართველოს მეგობარი ქვეყნების ლიდერებმა, რუსეთის პრეზიდენტის პრესმდივანმა კი „ქართული ოცნების“ კანონი მოიწონა.