Mayın 21-də Venesiya Komissiyası "rus qanunu" ilə bağlı təcili
yekunu dərc edib. Venesiya Komissiyasının rəyi tamamilə
mənfidir.
“Venesiya Komissiyasının qəti tövsiyəsi qanunun hazırkı
formada geri çağırılmasıdır, çünki onun əsas qüsurları birləşmək və
ifadə azadlığı, şəxsi toxunulmazlıq hüququ, ictimai fəaliyyətlə
məşğul olmaq hüququ və ayrı-seçkiliyin qadağan edilməsi üçün mənfi
nəticələrə səbəb olacaqdır. Nəhayət, bu qanun açıq, məlumatlı
ictimai müzakirələrə, plüralizmə və demokratiyaya təsir edəcək.
Venesiya Komissiyası bununla bağlı əlavə yardım üçün Gürcüstan
hökumətinin və Parlament Assambleyasının sərəncamında
qalır”, - deyə Venesiya Komissiyası
yekunlaşdırıb.
Venesiya Komissiyası qeyd edir ki, ötən illərdə Rusiya, Macarıstan
və Qırğızıstanda “xarici agentlər”lə bağlı qəbul edilmiş qanunları
qiymətləndirib və onların Gürcüstanda qəbul olunmuş qanunla çoxlu
oxşarlıqlarını vurğulayır.
Venesiya Komissiyası Gürcüstan parlamentinin Parlament Assambleyası
sədrinin və Avropa Şurası baş katibinin çağırışlarına baxmayaraq,
onların yekununu gözləməyərək üç dinləmədə səs verməsindən
narahatlığını ifadə edir.
Venesiya Komissiyası, həmçinin cəmiyyətdə bu cür fikir ayrılığına
səbəb olan və insan hüquqlarına ciddi təsir göstərən qanunun “əsl
müzakirəyə və əsaslı məsləhətləşmələrə yer qoymayan, açıq-aşkar bir
prosedurla qəbul edildiyini təəssüflə bildirir”.
Venesiya Komissiyasından verilən məlumata görə, onlar sözügedən
qanunun beynəlxalq və Avropa standartlarına uyğunluğunu təhlil
ediblər və bu, oxşar məsələlərlə bağlı əvvəllər hazırlanmış rəylərə
əsaslanır.
“Venesiya Komissiyası belə qənaətə gəlir ki, Venesiya
Komissiyasının ifadə və birləşmək azadlığına, şəxsi həyat hüququna
qoyduğu məhdudiyyətlər Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının insan
hüquqlarının maddələrində müəyyən edilmiş ciddi sınaqlara, habelə
Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Paktın 22(2) maddəsinə cavab
vermir. Qanun həmçinin demokratik cəmiyyətdə qanunilik, legitimlik,
zərurət və mütənasiblik tələblərinə, habelə Avropa İnsan Hüquqları
Konvensiyasının 14-cü maddəsi ilə müəyyən edilmiş ayrı-seçkiliyə
yol verilməməsi prinsipinə cavab vermir”, – Venesiya
Komissiyası yazır.
Venesiya Komissiyası üçüncü dinləmədə də rəsmi şəxslərə də
məsuliyyətin uzadılmasını nəzərdə tutan, əslində, gizli düzəlişə
görə tənqid edir:
“Görünür, üçüncü oxunuşda qanuna edilən əlavə,
mahiyyətli dəyişikliklər dərhal ictimaiyyətə açıqlanmayıb. Venesiya
Komissiyası bu şəffaflığın olmamasından dərin
narahatdır”.
Venesiya Komissiyası Rusiya qanunvericiliyinin faktiki olaraq bütün
aspektlərini kəskin tənqid edir, onun ictimai həyata, qeyri-hökumət
təşkilatlarına və mediaya mənfi təsir göstərəcəyini qeyd edir.
"Xarici gücün bu qanuna uyğun olaraq maraqların
ötürücüsü kimi təyin edilməsinin ciddi nəticələri var, çünki bu,
həm maliyyə sabitliyinə, həm də hədəf təşkilatın əməliyyatlarına
xələl gətirir", - Venesiya Komissiyası yazır və əlavə
edir ki, ağır qeydiyyat və maliyyə açıqlaması tələbləri bunlar üçün
maliyyəni məhdudlaşdırır.
Venesiya Komissiyası hesab edir ki, ağır inzibati cərimələr, daimi
nəzarət sözsüz ki, adıçəkilən qurumların fəaliyyətini və
mövcudluğunu çətinləşdirəcək.
Venesiya Komissiyasının fikrincə, sözügedən qanun hökuməti tənqid
edən media və təşkilatlara xüsusilə pis təsir edəcək.
"Və onların yoxa çıxması açıq, məlumatlı ictimai
müzakirəyə, plüralizmə və demokratiyaya mənfi təsir
göstərəcək", - sənəddə deyilir.
"Venesiya Komissiyasının güclü tövsiyəsi Gürcüstan
hökumətinə xaricdən maliyyə alan vətəndaş təşkilatları, onlayn və
yayım mediası üçün qeydiyyat öhdəliyindən, habelə onların
cərimələrindən imtina etməlidir", - Venesiya
Komissiyası yazır və artıq mövcud qanunvericiliyə işarə edir.
Onların qiymətləndirməsinə görə, hökumət bu mexanizmləri qeyri-kafi
hesab edirsə, mövcud qanunvericilikdə dəyişiklik etməlidir.
Bundan əlavə, Venesiya Komissiyası bildirir ki, xarici ölkələrin
xeyrinə birbaşa lobbiçilik fəaliyyətini tənzimləyən mövcud
qanunvericilik kifayət deyilsə, o, Avropa standartlarına uyğun
tənzimlənməlidir.
“Gürcü Arzusu” bir daha “Rusiya qanununu” qəbul etməyi
planlaşdırır. Həmin qanun 2023-cü ilin mart ayında kütləvi
etirazlar nəticəsində geri çəkilmişdi. “Gürcü Arzusu” ötən il vəd
vermişdi ki, “Rusiya qanunu” Parlamentə qaytarmayacaqlar. Amma vədi
pozublar. “Gürcü Arzusu” qanun layihəsinin ilkin formasından yalnız
“agent” sözünü çıxarıb və onu xarici maraqların daşıyıcısı ilə əvəz
edib.
Qanuna görə, gəlirinin 20%-dən artığı xaricdən əldə olunan bütün
QHT və media təşkilatlar xarici qüvvələrin maraq daşıyıcısı hesab
olunurlar. Dövlət bu təşkilatların fəaliyyətini və məqsədlərini
araşdırmayacaq, onların hamısına xarici qüvvələrin maraq daşıyıcısı
adını verəcək.
Qanun sivil ölkələrdə olduğu kimi düşmən əhval-ruhiyyəli ölkələrdən
gələn maliyyəyə deyil, Avropa və Amerikadan gələn maliyyəyə
istiqamətlənib.
Qanunun irəli sürülməsinə görə, Avropa İttifaqı üzvləri və
Gürcüstanın dost ölkə liderləri öz təəccüblərini bildiriblər,
Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi isə “Gürcü Arzusu”-nun qanununu
bəyənib.